همه چیز درباره مالیات بر ارث

📃همه چیز درباره مالیات بر ارث

🔰🔰🔰🔰🔰

ارث و ماترک

ارث در لغت به معنای آنچه از مال متوفی به وارث می رسد و در قانون مدنی گاه به معنی مال وگاه به معنی حقی که پس از مرگ شخص به بازماندگان او می رسد اطلاق شده است.

ماترک ، دارایی به جای مانده از مورث است که شامل اموال، حقوق و مطالبات متوفی می باشد.درصورتی دارایی شخص عنوان ترکه پیدا می کند که شرایط ذیل برقرار باشد:

موت مورث، وجود وارث، وجود ترکه برای متوفی

اولا دیون متوفی به وارثان میت تعلق نمی گیرد، بلکه به ترکه تعلق دارد و باید از آن محل ادا گردد و چنانچه ترکه تکاپوی پرداخت دیون و حقوق متوفی را نکند، ورثه ملزم نیستند غیر از ترکه چیزی به بستانکاران بدهند. ثانیا ، دیون متعلق به ترکه باید قبل از تقسیم ادا شود.

اشخاص و اموال مشمول مالیات بر ارث

*مطابق ماده ۱۷ قانون مالیات های مستقیم، اموال و دارایی هایی (به استثنای موارد معنون در ماده ۲۴ ق.م.م) که در نتیجه فوت شخص اعم از فوت واقعی یا فرضی انتقال می یابد، مشمول مالیات میباشد.

طبقات وراث

وراث از نظر ماده ۸۶۲ قانون مدنی و ماده ۱۸ قانون مالیات های مستقیم به سه طبقه تقسیم میشوند:

1-وراث طبقه اول

که عبارتند از: پدر، مادر، زن، شوهر، اولاد و اولاد اولاد.

2-وراث طبقه دوم

که عبارتند از: اجداد، برادر، خواهر و اولاد آنها.

3-وراث طبقه سوم

که عبارتند از : عمو، عمه، دایی، خاله و اولاد آنها.

قانون مدنی نزدیکی به متوفی را در ارث ملاک قرار داده و هر طبقه ای که نزدیک تر است بر طبقه دورتر مقدم داشته است. در طبقات ارث، وراث طبقه بعد وقتی ارث می برند که از وراث طبقه قبل کسی نباشد.

نحوه تقسیم سهم الارث وراث

سهم الارث وراث بر طبق قانون مدنی تعیین می گردد که مهمترین احکام آن به شرح ذیل می باشد:

1-اگر زوج (مرد) فوت نماید، زوجه (زن) در صورت فرزند دار بودن زوج، یک هشتم از عین اموال منقول و یک هشتم از قیمت اموال غیر منقول اعم از عرصه و اعیان ارث می برد. در صورتی که زوج هیچ فرزندی نداشته باشد، سهم زوجه یک چهارم از همه اموال و مابقی به سایر ورثه تعلق دارد و چنانچه غیر از زوجه هیچ وارثی نداشته باشد، زن فقط سهم خود را می برد و بقیه اموال مرد متوفی در حکم اموال اشخاص بلا وارث بوده و به خزانه دولت تعلق می گیرد.

2-اگر زوجه (زن) فوت نماید و فاقد فرزند باشد، یک چهارم از اموال به زوج (مرد) و مابقی به سایر ورثه تعلق دارد و در صورتی که فرزند داشته باشد، یک چهارم اموال وی به مرد و مابقی به سایر ورثه تعلق دارد و چنانچه غیر از زوج هیچ وارثی نداشته باشد،  تمام ترکه زن متوفی به مرد می رسد.

3-به فرزندان ذکور(پسر) دو برابر فرزندان اناث (دختر) ارث تعلق می گیرد.

4-پدر و مادر متوفی در صورتی که متوفی فرزند داشته باشد، هر کدام از یک ششم ماترک متوفی ارث می برند و بقیه بین فرزندان تقسیم می گردد.

علاوه بر این لازم است بدانید که واحد های مالیاتی در تعیین سهم الارث برابر آنچه در دادنامه حصر وراثت معین گردیده، عمل می نمایند.

 بدهی قابل کسر از ماترک متوفی

*مطابق تبصره ۱ ماده ۲۶ قانون مالیات های مستقیم ، در صورتی که بدهی متوفی مستند به مدارک و اسناد مثبته قانونی بوده و اصالت آن مورد تأیید اداره امور مالیاتی صلاحیت دار قرار گیرد قابل کسر از ماترک خواهد بود.

*مطابق ماده ۲۱ ق.م.م، اموالی که جزء ماترک متوفی باشد و طبق قوانین یا احکام خاص، مالکیت آن سلب و یا به صورت بلاعوض در اختیار اشخاص موضوع ماده ۲ ق.م.م قرار گیرد، با تأیید اشخاص مزبور از شمول مالیات بر ارث خارج و در صورتی که بابت سلب مالکیت عوضی داده شود، ارزش آن عوض یا اموال سلب مالکیت شده هر کدام کمتر باشد، جزء اموال مشمول مالیات بر ارث موضوع ردیف های مربوط در ماده ۱۷ ق.م.م محسوب و مشمول مالیات خواهد بود.

اموال معاف از مالیات ارث

*مطابق ماده ۲۴ ق.م.م اموال زیر از شمول مالیات ارث خارج است:

1-وجوه بازنشستگی و وظیفه و پس انداز خدمت و مزایای پایان خدمت، مطالبات مربوط به خسارت اخراج، بازخرید خدمت و مرخصی استحقاقی استفاده نشده و بیمه های اجتماعی و نیز وجوه پرداختی توسط مؤسسات بیمه با بیمه گزار و با کارفرما از قبیل انواع بیمه های عمر و زندگی، خسارت فوت و همچنین دیه و مانند آنها حسب مورد که یک جا و یا به طور مستمر به ورثه متوفی پرداخت می گردد. 2-اموال منقول متعلق به مشمولین بند ۴ ماده ۳۹ قرارداد وین مورخ فروردین ماه ۱۳۴۰ و ماده ۵۱ قرارداد وین مورخ اردیبهشت ماه ۱۳۴۲ و بند ۴ ماده ۳۸ قرارداد وین مورخ اسفند ماه ۱۳۵۳ با رعایت شرایط مقرر در قرارداد مزبور با شرط معامله متقابل.

3-اموالی که برای سازمانها و مؤسسه های مذکور در ماده ۲ ق.م.م مورد وقف یا نذر یا حبس واقع گردد به شرط تأیید سازمان ها و مؤسسه های مذکور.

4-اثاث البیت محل سکونت متوفی.

مطابق ماده ۲۵ ق.م.م وراث طبقات اول و دوم نسبت به اموال شهدای انقلاب اسلامی مشمول مالیات بر ارث نخواهند بود.

نحوه محاسبه مالیات بر ارث بر اساس قانون جدید

بر اساس ماده ۱۷ ق.م.م، اموال و دارایی هایی که در نتیجه فوت شخص اعم از فوت واقعی یا فرضی انتقال می یابد، به شرح زیر مشمول مالیات است:

1-نسبت به سپرده های بانکی، اوراق مشارکت و سایر اوراق بهادار به استثنای موارد مندرج در بند ۲ این ماده و سودهای متعلق به آنها و همچنین سود سهام و سهم الشرکه تا تاریخ ثبت انتقال به نام وراث و یا پرداخت و تحویل به آنها به نرخ سه درصد ۳% .

2-نسبت به سهام و سهم الشرکه و حق تقدم آنها یک و نیم 1.5 برابر نرخ های مذکور در تبصره  1  ماده  ۱۴۳  و ماده  ۱۴۳ مکرر  ق.م.م طبق مقررات مزبور در تاریخ ثبت انتقال به نام وراث. 3-نسبت به حق الامتیاز و سایر اموال و حقوق مالی که در بند های مذکور به آنها تصریح نشده است، به نرخ ده درصد  ۱۰%  ارزش روز در تاریخ تحویل یا ثبت انتقال به نام وراث.

4-نسبت به انواع وسایل نقلیه موتوری، زمینی، دریایی و هوایی به نرخ دو درصد ۲%  بهای اعلامی توسط سازمان امور مالیاتی کشور در تاریخ ثبت انتقال به نام وراث.

نسبت به املاک و حق واگذاری محل یک و نیم  1.5  برابر نرخ های مذکور در ماده ۵۹ ق.م.م به مأخذ ارزش معاملاتی املاک و یا به مأخذ ارزش روز حق واگذاری حسب مورد، در تاریخ ثبت انتقال به نام وراث .

5-نسبت به اموال و دارایی های متعلق به متوفای ایرانی که در خارج از کشور واقع شده است پس از کسر مالیات بر ارثی که از آن بابت به دولت محل وقوع اموال و دارایی ها پرداخت شده است به نرخ ده درصد  ۱۰%  ارزش ماترک که مأخذ محاسبه مالیات بر ارث در کشور محل وقوع مال قرار گرفته است. در صورت عدم شمول مالیات بر ارث در کشور مزبور به مأخذ ارزش روز انتقال یا تحویل به نام وراث .

*مطابق تبصره 1 ماده ۱۷ ق.م.م، محاسبه و اخذ مالیات بر ارث در مورد متوفیان قبل از لازم الاجرا شدن قانون مالیات های مستقیم اصلاحیه مورخ 31/4/1394 (تاریخ اجرای اصلاحیه یاد شده از ابتدای سال ۱۳۹۵ می باشد) اعم از اینکه پرونده مالیاتی برای آنها تشکیل شده یا نشده باشد، مشمول حکم ماده ۱۷ ق.م.م نخواهد بود.

*مطابق تبصره ۲ ماده ۱۷ ق.م.م، نرخ های مذکور در این ماده مربوط به وراث طبقه اول است. در صورتی که وراث طبقات دوم و سوم باشند، نرخهای مذکور در این ماده به ترتیب دو و چهار برابر خواهد شد.

*مطابق تبصره ۳ ماده ۱۷ ق.م.م، در صورتی که متوفی و وراث، تبعه خارجی باشند، اموال و دارایی های متوفی که در ایران واقع است، مشمول مالیات به نرخ وراث طبقه اول خواهد بود.

*مطابق تبصره ۴ ماده ۱۷ ق.م.م، در مواردی که وراث سهم خود از اموال موضوع بندهای ۲، ۴ و ۵ این ماده را به اشخاص ثالث یا وراث دیگر انتقال دهند، علاوه بر مالیات بر ارث به شرح فصل مالیات بر ارث، مشمول مالیات طبق مقررات فصول مربوط خواهند بود.

*مطابق تبصره ۵ ماده ۱۷ ق.م.م، حقوق ناشی از عقود اجاره به شرط تملیک با بانک ها و سایر نهاد های مالی و اعتباری، نسبت به عرصه و اعیان املاک بر اساس ارزش معاملاتی در تاریخ ثبت انتقال به نام وراث محاسبه خواهد شد.

بر اساس ماده ۳۸ ق.م.م، اموالی که به موجب نذر یا وصیت حسب مورد به وراث منتقل می شود به نرخ مذکور در ماده ۱۷ ق.م.م و در صورتی که به غیر وراث به استثنای اشخاص مذکور در بند ۳ ماده ۲۴ ق.م.م، منتقل شود مشمول مالیات بر درآمد اتفاقی خواهد بود.

در مواردی که منافع مالی، مورد نذر یا وصیت باشد و همچنین منافع مالی که مورد وقف و حبس است، اشخاص منتفع از منافع به استثنای اشخاص مذکور در بند  ۳  ماده ۲۴ ق.م.م نسبت به منافع هر سال مشمول مالیات بر درآمد خواهند بود. مطابق تبصره ماده ۳۸ ق.م.م، مال مورد وصیت وقتی مشمول مالیات خواهد بود که وصیت با فوت موصی قطعی شده باشد.

وظایف مودیان مالیات بر ارث

*مطابق ماده ۲۶ ق.م.م، وراث متوفی (منفردة یا مجتمعة) یا ولی یا امین یا قیم یا نماینده قانونی آنها موظفند به منظور کسر هزینه های کفن و دفن در حدود عرف و عادات و واجبات مالی و عبادی در حدود قواعد شرعی و دیون محقق متوفی از ماترک موضوع ماده ۱۷ ق.م.م، ظرف مدت یک سال از تاریخ فوت متوفی اظهارنامه ای حاوی کلیه اقلام ماترک با تعیین ارزش روز زمان فوت و تصریح مطالبات و بدهی ها طبق فرم نمونه مخصوصی که از طرف سازمان امور مالیاتی تهیه می شود به انضمام مدارک زیر به اداره امور مالیاتی صلاحیت دار تسلیم نماید:

1-رونوشت یا تصویر گواهی شده اسناد مربوط به بدهی ها و مطالبات متوفی.

2-رونوشت یا تصویر گواهی شده کلیه اوراقی که مثبت حق مالکیت متوفی نسبت به اموال و حقوق مالی است.

3-رونوشت یا تصویر گواهی شده آخرین وصیت نامه متوفی اگر وصیت نامه موجود باشد.

4-در صورتی که اظهارنامه از طرف وکیل یا قیم یا ولی داده شود رونوشت یا تصویر گواهی شده وکالت نامه یا قیم نامه.

5-رونوشت یا تصویر گواهی فوت از مراجع ذیربط.

*مطابق ماده ۳۹ ق.م.م، در مورد وقف، متولی و در مورد حبس و نذر، حبس و نذر کننده و در مورد وصیت، وصی مکلف اند حداکثر ظرف سه ماه از تاریخ وقوع عقد یا فوت موصی، حسب مورد، اظهار نامه ای روی نمونه ای که از طرف سازمان امور مالیاتی کشور تهیه می شود حاوی مشخصات و ارزش مال مورد وقف یا حبس یا نذر یا وصیت به انضمام اسناد مربوطه به اداره امور مالیاتی صلاحیت دار تسلیم و رسید دریافت دارند، مالیات متعلق را حداکثر ظرف سه ماه از تاریخ انقضای مهلت تسلیم اظهارنامه پرداخت کنند.

*مطابق تبصره ماده ۳۹ ق.م.م، در مواردی که موضوع وقف یا حبس یا نذر یا وصیت از مصادیق بند ۳ ماده ۲۴ ق.م.م یا مشمول مقررات فصل مالیات بر درآمد اتفاقی باشد واقف یا متولی، یا حبس و نذر کننده یا وصی حسب مورد مکلفند مشخصات اموال مورد وقف یا حبس یا نذر یا وصیت و مشخصات ذی نفع را روی نمونه ای که از طرف سازمان امور مالیاتی کشور تهیه می شود درج و حداکثر ظرف مدت سه ماه از تاریخ وقوع عقد یا فوت موصی به اداره امور مالیاتی صلاحیت دار تسلیم کنند و رسید دریافت دارند.